İslamın ilk dövrlərində cərh və tədil istilahlarının meydana çıxması The Emergence of the Terms "Jarh" and "Tadil" in the Early Periods of Islam Появление терминов «джарх» и «тадиль» в ранний период ислама
Xülasə
Hədis alimləri, hədisin doğruluğunu (səhhətini) təsbit etmədə, raviləri ən önəmli ünsür olaraq qəbul etmişdirlər. Onlar, bir hədisin ravilərindən birisinin və ya bir neçəsinin hədis rəvayət etmək üçün əhil olmadığı zaman, hədisin səhhəti üçün lazımlı olan digər ölçülərə baxmadan, hədisin səhih olmadığı hökmünü vermişdirlər. Hədisin səhihliyi üçün gərəkli olan ittisal, şaz və mualləl olmaması şərtləri, ravilərin ədalət və zəbt (hafizə, yaddaş) baxımından etibarlı olduqlarının təsbitindən sonra araşdırılmışdır. Bu hal, ravilərin ədalət və zəbt cəhətindən, başqa bir ifadəylə, hədis rəvayət etməyə layiq olub olmamaları yönündən araşdırılmasını gərəkli hala gətirmişdir. Ravinin vəziyyəti, aparılan araşdırma nəticəsində mühəddislər tərəfindən yaradılmış cərh və tədil terminləriylə açıqlanmışdır. Bu baxımdan, ravilərlə əlaqədar olan istilahların əksəriyyətini cərh və tədil terminləri təşkil etməkdədir. Cərh və tədil terminləri xaricində, hədisi sözlə (ləfzən) və ya mənayla (mənən) rəvayət etməsi baxımından (Məs: Hədis rəvayətində bəzi səbəblərlə xəsis davranması kimi), ravinin digər xüsusiyyətlərini ifadə etmək üçün də müəyyən istilahlardan istifadə olunmuşdur.
All scientific fields have their own specific terminology. Islamic sciences, in turn, use specific terms to elucidate and explain various religious subjects and problems. The 'Ilm al-hadith (the science of hadith) and 'ilm al-Jarh wa Ta’dil (the science of Hadith criticism), which is a branch of the 'ilm al-hadith, have particular place in this field. The 'Ilm al-hadith is remarkable for its richness of terminology. The formation of 'Ilm al-Jarh wa Ta’dil as a branch of the 'ilm al-hadith as well as the formation of the terminology of Hadith criticism with this process in the early stages, are investigated in this article.
Açar Sözlər
Hədis, Cərh, Tədil, İstilah, Termin, Ravi
Hadith, Jarh, Tadil, Term, Rawi
Referanslar
- Accac, Muhəmməd Accac əl-Xətib, əs-Sünnə qablət- tədvin, Beyrut, 2005.
- əl-Bağdadi, əl-Xatib Əhməd b. Əli, əl-Kifayə fi ilmir-rivayə, Beyrut, 1985.
- əl-Buxari, Əbu Abdullah Muhamməd b. İsmail, əl-Camius-Səhih, İman, I- VIII, İstanbul, 1981.
- Əhməd b. Hənbəl, əl-Müsnəd, I-VI, İstanbul, 1982.
- İbn Əbi Hatim, Abdurrahman b. Əbi Hatim ər-Razi, Kitabu-l Cərh və-t Tədil, I-IX, Beyrut, 1952.
- İbn Hibban, Muhamməd b. Hibban, əl-Məcruhin minəl-muhaddisin vəd-duafa vəl-mətrukin, I-III, Hələb, tarixsiz.
- İbn Main, Yəhya, Yəhya b. Main va kitabuhut-tarix, I-IV, Məkkə, 1979.
- Müslim b. Haccac, Əbu-l Hüseyn, Səhihu Müslim, İman, I-III, İstanbul, 1981.
- ən-Nisaburi, Hakim Muhamməd b. Abdullah, Marifətu ulumil-hadis, Mədinə, 1977.
- ər-Raməhürmüzi, Həsən b. Abdurrahman, əl-Muhaddisul-fasıl beynər-ravi vəl-vai, Beyrut, 1984.
- əz-Zərkəşi, Muhəmməd b. Abdullah, əl-İcabə li iradi məstədrəkəthu Aişə aləs-Səhabə, (təhqiq: Səid əl-Əfqani), Beyrut, 1970.