Articles
İslam hüququnda “Qəvaid” anlayışı
The Concept of "Qawaid" in Islamic Law
Понятие «Каваид» в исламском праве
İslam hüququnun ümumi prinsiplərinin mahiyyəti barədə məlumat vermək üçün ilkin mərhələdə leksik mənası daha sonra isə istilahi mənası izah edilməlidir. Bu başlıqda qəvaid kəlməsinin lüğət və termin mənası açıqlandıqdan sonra islam hüquqşünaslarının etdikləri təriflər haqqında qısa şəkildə məlumat veriləcəkdir.
The qavaid science (the general principles of islamic law system) formulated in different time of Islamic law history, especially found its formation in IV/X and developed in VII/XIII centuries. The books written about qavaid in this time are considered most perfect books which reflect qavaid principles. In this article we will try to deal with essence of qavaid, the terms connected with it, its history, and the general principle conception, whether qavaid is evidence or not, its classification, its benefits and shortly the classical books written about qavaid for clarify qavaid conception in İslamic law system.
Наука «qavaid» (основные принципы исламского права) сформировавшийся в различные времена истории исламского права, оно особенно нашло свое формирование в IV/X столетия и усовершенствовалось в VII/XIII века. Книги, написанные о «qavaidе» в то время, считаются самыми доскональными книгами, которые отражают принципы исламского права. В этой статье мы постораемся дать краткое изложение о понятии основных принципов фикха, а также связанные с ним другие термины, истории, классификации, основные принципы понятии правосуждения, использование его как довод и о его пользах.
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi maddə 6. Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsi maddə 4. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, I-IV, Şərq-Qərb, 0.
əl-Bahüseyn, Yaqub İbn Əbdülvəhhab, əl-Qəvaidul-Fiqhiyyətu “əl- Məbadi - əl-Müqavvimat - əl-Məsadir - əd-Dəliliyyə - ət-Tətəvvür”, Riyad 1998/1418.
Baktır, Mustafa, “Eşbah ve Nezair”, DİA, 456-457.
Baktır, Mustafa, “Kaide”, DİA, XXIV, 205-209.
Baktır, Mustafa, İslam Hukukunda Zaruret Hali, Ankara 1981. Beyhəqi, Əbu Bəkir Əhməd İbn əl-Hüseyn İbn Əli, əs-Sünənus-Süğra, (txc. Əbdülmüti Əmin Qalacı), Qaracı 1989.
əl-Burnu Əbul-Haris əl-Qəzzi, Məhəmməd Sidqi İbn Əhməd, Mövsuətul-Qəvaidil-Fiqhiyyə, Beyrut 2003/1424.
Buxari, Əbu Abdullah Məhəmməd İbn İsmayıl, əl-Camius-Səhih, Riyad1999.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuku İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul 1985.
Bilge, Necip, Hukuk Başlangıcı Hukukun Temel Kavram ve Kurumları, Ankara 2001.
əl-Cəzairi, Əbu Abdirrəhman Abdilməcid əl-Cümə, əl-Qəvaidul-Fiqhiyyətul-Müstəxrəcətu min Kitabi İlamil-Müvəqqiin, Daru-İbnil-Qəyyim 2000/1421.
Cürcani, əş-Şərif Əli İbn Məhəmməd, Kitabut-ət-Tərifat, Beyrut 1983.
Darəqutni, Əli İbn Ömər, Sünənu Darəqutni, (təhqiq edən Əbdullah Haşim Yəmani əl-Mədəni), Qahirə 1966.
Dəbusi, Əbu Zeyd Übeydullah Ömər İbn İsa, Təsisun-Nəzər, Beyrut tarixsiz. Dönmez, İbrahim Kafi, “Hz. Peygamber`in Tebliğine Hakim Olan Başlıca Hukuk Prensipleri”, Yeni Ümit cilt: 3, sayı: 18 (1992).
əd-Düreyni, Fəthi, ən-Nəzəriyyatul-Fiqhiyyə, Camiətu-Dəməşq 1996-1998.
əl-Qərafi, Şəhabəddin Əbul-Abbas Əhməd İbn İdris İbn Əbdürrəhman, əl-Füruq, Beyrut 2003/1424.
Əbu Davud, Süleyman İbn Əşəs İbn İshaq əl-Əzdi əs-Sicistani, Sünən, Riyad 1999.
Əbu Yusif, Yaqub İbn İbrahim İbn Həbib İbn Hüneys, Kitabul-Xərac, Qahirə 1978/1396.
əl-İsfəhani, Rağib, əl-Müfrədat fi Ğəribil-Quran, Beyrut 1998/1418.
Həməvi, Əhməd İbn Məhəmməd, Ğəmzu Üyunil-Bəsair şərhu Kitabil- Əşbah vən-Nəzair, Beyrut 1985/1405.
Həmzə, Mahmud, əl-Fəraidul-Bəhiyyə fil-Qəvaidi vəl-Fəvaidil-Fiqhiyyə, Dəməşq, 1986/1406.
Özafşar, Mehmet Emin, Hadisi Yeniden Düşünmek Fıkhi Hadisler Bağlamında Bir İnceleme, Ankara 2000.
Özel, Ahmet, Hanefi Fıkıh Alimleri, Ankara 1990.
Özen, Şükrü, “Furuk”, DİA, XIII, 223-227.
ər-Ruqəy, Məhəmməd, Qəvaidul-Fiqhil-İslami min Xilali Kitabil-İşraf əla Məsailil-Xilaf, Dəməşq 1998.
İbn Qəyyim əl-Cövziyyə, Şəmsüddin Əbi Abdillah Məhəmməd İbn Əbi Bəkr, İlamul-Müvəqqiin ən Rəbbil-Aləmin, Beyrut 1991.
İbn Macə, Əbu Abdullah Məhəmməd İbn Yəzid ər-Rəbəi əl-Qəzvini, Sünən, Riyad 1999.
İbn Mənzur, Əbul-Fəzl Camaluddin Məhəmməd İbn Mükərrəm, Lisanul-Ərəb, I-XV, Darus-sadir, Beyrut tarixsiz.
İbn Nüceym, Zeynulabidin İbrahim əl-Misri, əl-Əşbah vən-Nəzair, (təhqiq edən Məhəmməd Müti əl-Hafiz), Dəməşq 1983.
İbn Sübki, Tacuddin Əbdülvəhhab İbn Əli İbn Əbdülbaqi, əl-Əşbah vən-Nəzair, (təhqiq edən Adil Əhməd Əbdülmövcud), Beyrut 1991.
Kərxi, Əbul-Həsən, Üsul, (Təsisun-Nəzər əsəri ilə birlikdə), Beyrut tarixsiz. Kılıç, Hulusi, “Furuk”, DİA, XIII, 222-223.
Kızılkaya, Necmettin, Kasani`nin Bedayi İsimli Eserinde Kavaidin Yeri, (çap edilməmiş magistratura işi), İstanbul 2005.
Təftəzani, Sadəddin Məsud İbn Ömər İbn Abdillah, ət-Təlvih ila Kəşfi Həqaiqit-Tənqih, I-II, Beyrut 1998.
Tirmizi, Əbu İsa Məhəmməd İbn İsa İbn Sövrə əs-Süləmi, Sünən, Riyad 1999.
Malik İbn Ənəs, İbn Malik İbn Əbi Əmr, əl-Müvəttə, (təhqiq edən Məhəmməd Fuad Əbdülbaqi), İstanbul 1992.
Malik İbn Ənəs, İbn Malik İbn Əbi Əmr, əl-Müdəvvənətul-Kubra, I-VI, Beyrut tarixsiz.
əl-Məqərri, Əhməd, əl-Qəvaid, (təhqiq edən Əhməd İbn Abdillah İbn Həmid), Məkkeyi-Mükərrəmə tarixsiz.
Müslim, Əbul-Hüseyn əl-Quşeyri ən-Nisaburi Müslim İbn əl-Haccac, əl- Camius-Səhih, Riyad 1999.
Nədvi, Əli Əhməd, əl-Qəvaidul-Fiqhiyyə və Əsəruha fil-Fiqhil-İslamiyy, (magistratura işi), Ümmül-Qura/Məkkeyi-Mükərrəmə1984/1404.
Edis, Seyfullah, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Ankara 1993.
əs-Sədlan, Saleh İbn Ğanim, əl-Qəvaidul-Fiqhiyyətul-Kubra və Ma Təfərrəə ənha, Riyad 1997/1417.
əs-Sənhuri, Əbdürrəzzaq Əhməd, Məsadirul-Haqq fil-Fiqhil-İslamiyyi dirasətun müqarənətun bil-Fiqhil-Ğərbiyy, I-VI, Beyrut 1998.
Süyuti, Cəlalüddin Əbdürrəhman İbn Əbi Bəkr, əl-Əşbah vən-Nəzair fi Qəvaid və Fürui Fiqhiş-Şafiiyyə, (təhqiq edən Məhəmməd Mötəsim Billah əl-Bağdadi), Beyrut 1987.
Şafe, Məhəmməd İbn İdris, əl-Ümm, I-IXl, Beyrut 1993.
Şeybani, Əbu Abdillah Məhəmməd İbn əl-Həsən, əl-Əsl (əl-Məbsut), I- V, Beyrut 1990/1410.
Yıldırım, Mustafa, Mecelle`nin Külli Kaideleri, İzmir 2001.
Yıldırım, Sıddık, İlk Hanefi Literatüründe Fıkıh Kaide ve Dabıtaları: Zahiru`r-Rivaye Örneği, (çap edilməmiş magistratura işi), Konya 2005.
Yaman, Ahmet, “Bir Kavram Olarak “Fıkıh Kaideleri” ya da İslam Hukukunun Genel ilkeleri”, Marife Dergisi, yıl: 1, sayı: 1, Konya 2001.
Zeydan, Əbdülkərim, əl-Mədxəl li Dirasətiş-Şəriətil-İslamiyyəti, Nəşriyyatı və tarixi yoxdur.
Zərkəşi, Bədruddin Məhəmməd İbn Bahadır əş-Şafe, əl-Mənsur fil-Qəvaid, (təhqiq edən Təysir Faiq), Beyrut 1982/1402.
Zərqa, Mustafa Əhməd, əl-Mədxəlul-Fiqhiyyul-Amm, I-III, Dəməşq 1967-68.
Zərqa, Mustafa Əhməd, Şərhul-Qəvaidil-Fiqhiyyə, Dəməşq 2001/1422.
Ümumilikdə 51 istinad var.
Daha Çox İstinadı Göstər
Endirin
Məqalə Məlumatları
- Məqalə Növü Articles
- Təqdim Edildi sentyabr 30, 2010
- Yayımlanıb sentyabr 30, 2010
- Nömrə № 14(14) Sentyabr 2010
- Bölmə Articles