Azərbaycan və ingilis dillərində inkarlıq və qadağanlıq konstruksiyaları

Dildə inkar ilk növbədə məzmun və formanın, daha dəqiq desək, cümlə strukturunun və onun ifadə etdiyi fikrin qarşılıqlı münasibətləri planında ümümi dilçiliyin mühüm problemlərindən biridir. Ümumiyyətlə, inkar hələ qədim dövrlərdən əvvəlcə formal məntiqin,sonra isə həm də dilçiliyin tədqiqat obyekti olmuş və bir çox cəhətdən kifayət qədər öyrənilmişdir.Buna baxmayaraq,inkarın hələ həm öyrənilməyən, həm də tam həllini tapmayan məsələləri qalmaqdadır. Məsələn, inkarın məntiqi-qrammatik kateqoriya kimi mahiyyəti, inkar cümlələrinin hansı meyarlara görə təsdiq cümlələrindən fərqləndirilməsi, cümlənin strukturunda və onun ifadə etdiyi fikirdə inkarın rolu, bəzi inkar vasitələrinin leksik və sintaktik tərkibinə görə eyni olan cümlənin iki səviyyədə üzvlənməsində neçə fəaliyyət göstərməsi kimi məsələlər bu sahədə olan çoxsaylı tədqiqatlara baxmayaraq, hələ də qəti həllini tapmamışdır.

In the present thesis for the first time in linguistics in the comparativecontrastive aspect the negative and prohibitive constructions in Azerbaijani and English are investigated. The thesis consists of two chapters, extensive introduction, conclusion and list of the used literature. In the Introduction topicality and scientific novelty of the theme are proved, the purposes and tasks, theoretical and practical importance, methods and sources of the research are defined. It includes also a critical survey of the used scientific literature. “Negative constructions in Azerbaijani and English”. In this the thesis, which begins with the statement of the negative constructions as the object of comparative-contrastive and typological researches, the means of negation in negative constructions and their characteristic features are disclosed, negation in the various types of the sentences, intensity in negative constructions, constructions containing double negation, transfer of the negation, role of the negation in constructing structure of the sentences and many other questions representing typological interest are analyzed. On the basis of received results within the framework of the characteristic features of the negative constructions typological features of Azerbaijani and English are classified.

В настоящей статье впервые в языкознании в сравнительносопоставительном плане исследуются отрицательные и запретительные конструкции в азербайджанском и английском языках. В статье обосновываются актуальность и научная новизна темы, определяются цели и задачи, теоретическая и практическая значимость, методы и источники исследования. Здесь также дается критический обзор использованной научной литературы. В этой статье излагается отрицательные конструкций как объекта сравнительно-сопоставительных и типологических исследований, выявляются средства отрицания в отрицательных конструкциях и их характерные особенности, анализируются отрицательность в типах предложений по целям высказывания, интенсивность в отрицательных конструкциях, конструкции, содержащие отрицание отрицания, перенос отрицания и роль отрицания в конструировании структуры предложения, которые представляют типологический интерес. На основании полученных результатов здесь в рамках характерных черт отрицательных конструкций составлен инвентарь типологических признаков азербайджанского и английского языков.