Qurani-Kərimdə hökmlərin illətinin nəslə təyin olunması
Xülasə
XVIII əsrdən etibarən İslam dünyasında varlığını hiss etdirməyə başlayan müasirləşmə bugün demək olar tam hakimiyyətə nail olmuşdur. Mədəniyyət imperyalizmi olaraq da adlandırılması mümkün olan bu hadisə qarşısında İslam dünyası müasirləşməni bütünlüklə rədd edənlərdən, olduğu kimi qəbul edənlərə qədər çox fərqli reaksiyalar göstərdi. Bunlar arasında müasirləşməni reallıq olaraq qəbul edib, onu nə rədd etmə, nə də bütünlüklə qəbul etmə yoluna getməyənlər də oldu. İslamın ümumbəşərlik xüsusiyyətini ön plana çıxaran bu cərəyan İslam dininin hər cür siyasi, iqtidasi, ictimai, mədəni, və sair yeniliklərə qarşı problemi həll edici münasibəti olacağında israr etdilər. Bu yeni vəziyyətə qarşı Dinin əsas prinsiplərini qoruyaraq yeni yanaşma tərzləri gətirildi. Bütün bunların bir nəticə verdiyini tam olaraq söyləmək mümkün olmasa da, bu sahədəki araşdırmaların davam etdiyini və davam etməsi gərəkdiyini demək olar.
This work deals with one of the concepts which burning question in recent years. It focuses on the theoretical bases of this concept. Its clear that The Qoranic judgements have cause (illa). There are many ways for explanation of causes. The securest way of explanation for causes is the Qoranic text, namely the Qoran itself explaines causes of judgements. Most important element of causes is the pronounes. The causes in the Qoran are explaining with judgements. In other words causes of judgements are clear and directly.
Referanslar
- Candan, Abdurrahman, İslam hukukunda illeti tesbit yolları, doktora tezi, Konya, 2005.
- Deniz, Abdülbaki, İslam hukukunda illet ve faizin illeti, yüksek lisans tezi, Bursa, 2006.
- İbrahim Kafi Dönmez, “İllet”, DİA, İstanbul, 2000.
- İci, Əbül-Fəzl Ədududdin Əbdurrəhman, Şərhu müxtəsəril-müntəha li-İbnil-Hacib, yy. ty.
- Pəzdəvi, Kənzul-vusul ilə mərifətil-usul, İstanbul, 1307.
- Şatibi, Müvafaqat, İstanbul, 1990.
- Sədi, Abdulhakim Abdurrahman Əsəd, Məbahisul-illə fil-qiyas indəl-usuliyyin, Beyrut, 2000.
- Selvi, Abdulkadir, İslam hukuk metodolojisinde illet kavramı ve bilinme yolları, Sivas, 2006.
- Səraxsi, Usulus-Seraxsi, Darul-kutubil-ilmiyyə, I-II, Beyrut, 1995.
- Sövqani, İrşadul-Fuhul ilə təhqiqil-haqq min ilmil-usul, Beyrut, 1992.
- V.M.Məmmədəliyev, Qurani-Kərim məalı, Bakı, 2007.
- Wael B. Hallaq, The Development of Logical Sturucture in Suni Legal Theory, Der Islam, 64/42-67, 1987.
- Zərkesi, əl-Bəhrul-muhit fi usulil-fiqh, Küveyt, 1992.