Azərbaycan və Dünya ədəbiyyatında Məhəmməd Peyğəmbər tarixi şəxsiyyəti bədii obraz kimi Историческая личность Пророка Мухаммеда как художественный образ в азербайджанской и мировой литературе
Xülasə
Məhəmməd peyğəmbərin yaşadığı dövrdən bizi 14 əsrlik zaman fasiləsi ayırır.
Ərəb tarixçiləri belə hesab edirlər ki, peyğəmbərimiz /s.ə.s/ 570-ci il avqustun 29-da Məkkə yaxınlığında Kəbənin 300 metrliyindəki bir evdə dünyaya gəlmişdir. O, anadan olan vaxt atası Abdullah Suriyada səfərdə idi. Körpənin babası Əbd-əl-Müttalib adətə görə, Qureyşilər qəbiləsinin Haşimi, Üməyyə sülalələrindən olan tanınmış adamları yığıb uşağın adını ""Məhəmməd"" qoymuşdur. (1.6. Məhəmməd peyğəmbərin həyatı. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı-1990. səh.6.). Məhəmməd adının ərəb dilindən tərcüməsi bəyənilmiş, mədh edilmiş deməkdir. (2.376. Ərəb və fars sözləri lüğəti. Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adma Ədəbiyyat və Dil İnstitutu. Bakı-1966. səh.376.).
Ərəb tarixçiləri belə hesab edirlər ki, peyğəmbərimiz /s.ə.s/ 570-ci il avqustun 29-da Məkkə yaxınlığında Kəbənin 300 metrliyindəki bir evdə dünyaya gəlmişdir. O, anadan olan vaxt atası Abdullah Suriyada səfərdə idi. Körpənin babası Əbd-əl-Müttalib adətə görə, Qureyşilər qəbiləsinin Haşimi, Üməyyə sülalələrindən olan tanınmış adamları yığıb uşağın adını ""Məhəmməd"" qoymuşdur. (1.6. Məhəmməd peyğəmbərin həyatı. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı-1990. səh.6.). Məhəmməd adının ərəb dilindən tərcüməsi bəyənilmiş, mədh edilmiş deməkdir. (2.376. Ərəb və fars sözləri lüğəti. Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adma Ədəbiyyat və Dil İnstitutu. Bakı-1966. səh.376.).
In this article the life and activities of the islam Prophet Muhammad /s.a.s / is widely explained in such writers and poets works as Nizamih Ganjavih, Fazlullah Naimi, Imadeddin Nasimi, Hüseyn Javid in the East, Volter and Hote in the West. Volter’s atheist thoughts are critisized, H.Javid’s play by name “The Prophet” was put against Volter’s “The Prophet, Muhammad or fanatism”. But the German writer Hote’s plays “Muhammad” and “The Song of Muhammad” contrary are estimated as positive works and is noticed that Hote’s mistik thoughts are taken from the poet Nasimi. As to H.Javid’s play “The Prophet”, by using hurufı thoughts and approaching to Nasimi’s philosophy H Javid was profıted by “The Quran”.
Referanslar
- Məhəmməd Peyğəmbərin həyatı . Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı. Bakı-1990.
- 376. Ərəb və fars sözləri lüğəti. Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat və Dil İnstitutu. Bakı-1966.
- “Nəhcül - Bəlağə '. Seyid Şərif Rəzi. Naşir - “Fəcri Quran’ - 1385.
- 20. Anri Masse. İslam. Bakı - 1992.
- 242. “Dədə - Qorqud” kitabı. Ensiklopedik lüğət. “Öndər Nəşriyyatı”. Bakı - 2004.
- 125. Ensiklopedik Lüğət. Ədəbiyyatşünaslıq. Bakı - 1998.
- 132. “Kök və budaqlar”. Hacı Xavər Xanım. “Adiloğlu” nəşriyyatı. Bakı -2001.
- 62. H.M.OnjibLnTHHCKnn. Hpeq:cTaBjıeHne o noTycTopoHHeM Mnpe B apaöcKOÜ jınTepaType. BocTOK - 3anaa. HccncaQBamnı. HepeBOAbi. Hyöjın-KaqHH. M.,1989.
- Nəimi “Məhəbbətnamə”. ilsiz.
- 237. Aidə Qasımova. “Quran qissələri XIV - XVI əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının ideya - bədii qaynaqlarından biri kimi”. Bakı - “Nurlan” -2005.
- “Leyli və Məcnun”. Məhəmməd Füzuli. “Maarif’ Nəşriyyatı. Bakı - 1991.
- 234. Füzuli. Seçilmiş əsərləri. Bakı “Şərq - Qərb”- 1992.
- 588. Seyid Əzim Şirvani. Əsərləri. I cild. Bakı - 1967.
- 20. “Cavidi xatırlarkən”. Bakı - 1982.
- 134-135. Ə.N.Tərlan. Divan ədəbiyyatı - A.Çələbioğlu. Əli Nihad Tərlan. Ankara, 1989.
- Hüseyn Cavid. “Seçilmiş əsərləri” - III cild. Bakı - 2005.
- Uraz Murat. Türk mifalozisi. İstanbul - 1969.
- Məhəmməd peyğəmbərin hekayəti. Bakı - Gənclik. 1991.
- 295. “Quran - i Kərim”. “Çıraq” nəşriyyatı. 2005.
- 158. İmadəddin Nəsimi. Seçilmiş əsərləri. “Maarif’ nəşriyyatı. 1985.