Mötəzilənin son dövrlərdə görülən təsiri Влияние мутазилитов в последние периоды
Xülasə
İntellektual zəmində yaranmış ilk İslam düşüncə məktəblərindən1 olan Mötəzilənin klassik dövrdəki xidmətləri danılmazdır.2 Mötəzilə alimləri İslam əqaidinin əqli əsaslarını təsis edərək nəqllə ağlı uzlaşdırmağa səy gös-tərmişdir. Onlar iman əsaslarını müdafiə etmək üçün bir vasitə hesab etdiklə-ri kəlam elmində mühafizəkar hərəkət etməmişdir. Məzhəbə bağlılıq da onların azadlıq nəzəriyyələrinə təsir etməmişdir. Bu düşüncə məktəbinin nüma-yəndələri öz fərqli ideya və fikirlərini rahat bir şəkildə ifadə edə bilirdirlər. Mötəzilə alimləri bir-birlərinə heç çəkinmədən müxalifət edə bilirdilər.
This article has dealt with the Mu'tazilite method and their impact to the thinkers of 19th and 20th centures who named as Neo-Mu’tasilite. Mu’tazilite thinkers were the representatives of free thinking in early Muslim society. Their approach to religion and religious thinking became a prototype in modern period.
Key words: Mu'tazila, Neo-Mu'tazilism, tajdid.
Key words: Mu'tazila, Neo-Mu'tazilism, tajdid.
Referanslar
- Adilə Tahirova, Kadı Abdulcebbar ve Ebu-l-Muin en-Nesefiye göre nübüvvetin gerekliliyi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul-2004.
- Detlev Khalid, Some Aspects of Neo-Mu'tezilism, Islamic Studies, VIII c., 1969, s. 322-324.
- Əhməd Mahmud Sübhi, Fi ilmil-kəlam (əl-Mutəzilə), Beyrut 1985.
- İlyas Çelebi, “Mutezile”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXXI, İstanbul 2006, s. 391-401.
- İlyas Çelebi, “Mutezilenin klasik İslam düşüncesindeki yeri ve modern döneme etkileri”, Kelam Araştırmaları, 2:2 (2004), s. 3-24.
- İlyas Çelebi, İslam inanç sisteminde akılcılık ve Kadı Abdülcebbar, Rağbet yayınları, İstanbul 2002.
- İrfan Əbdülhəmid, İslamda itikadi mezhepler ve akaid esasları, tərc. M. Saim Yeprem, Marifet yayınları, III nəşr, İstanbul 1994.
- Osmanlıdan Cumhuriyete İslam düşüncesinde arayışlar (Şehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi, Musa Kazım, Yeşilzade Muhammed Salih, Ziya-eddin Ezheri, İsmayıl İzmirli Hakkı, Halim Sabit, Musa Carullah Bigi, Ahmed Hamdi Akseki, Şemseddin Günaltay, İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu), Sadeleştirenler: Abdurrahman Dodurgalı, Adil Bebek, Ahmet Yücel, Ferhat Koca, İlyas Çelebi, Mehmet Erdoğan, Rağbet yayınları, İstanbul 1999.
- Zuhdi Cərullah, əl-Mutəzilə, Beyrut 1990.