Dini epistemologiya Религиозная эпистемология
Xülasə
Yahudilik, Xristianlıq və İslam kimi dinlər, hər şeyi yaradan mükəmməl
bir varlıq (Tanrı) iddiasında olublar. Bu təkcə bir iddia deyil, eyni zamanda bütün inancların yenə eyni iddia üzərinə inşa edildiyi bir təməldir. Tanrı inancının epistemik dəyəri, inanandan başqa qarşısındakını hərəkətə keçirmiş və bu hərəkət dini ifadəsini “inancsızlıqda” tapmışdır. İnancsızların fərqli inanışları ya da birbaşa Tanrının varlığının isbat edilməsinin lazımlığını iddia etdiklərinə görə teist dinlər Tanrının varlığını isbat etməyə çalışıblar. İsbat mövzusunda ateistik münaqişələrin tarixi gedişi və bugünkü nəticələri son dövrlərdə müxtəlif cəhətləri ilə incələnərək ortaya qoyulub.1 Lakin bizi burada maraqlandıran ateistik meydan oxuma və bununla əlaqəli teist cavabların tarixi gedişi və şəkillənməsindən başqa müasir din fəlsəfəsi disiplini çərçivəsində epistemolojik yöndən Tanrının varlığını isbatlama cəhdləri və metodlarıdır.
bir varlıq (Tanrı) iddiasında olublar. Bu təkcə bir iddia deyil, eyni zamanda bütün inancların yenə eyni iddia üzərinə inşa edildiyi bir təməldir. Tanrı inancının epistemik dəyəri, inanandan başqa qarşısındakını hərəkətə keçirmiş və bu hərəkət dini ifadəsini “inancsızlıqda” tapmışdır. İnancsızların fərqli inanışları ya da birbaşa Tanrının varlığının isbat edilməsinin lazımlığını iddia etdiklərinə görə teist dinlər Tanrının varlığını isbat etməyə çalışıblar. İsbat mövzusunda ateistik münaqişələrin tarixi gedişi və bugünkü nəticələri son dövrlərdə müxtəlif cəhətləri ilə incələnərək ortaya qoyulub.1 Lakin bizi burada maraqlandıran ateistik meydan oxuma və bununla əlaqəli teist cavabların tarixi gedişi və şəkillənməsindən başqa müasir din fəlsəfəsi disiplini çərçivəsində epistemolojik yöndən Tanrının varlığını isbatlama cəhdləri və metodlarıdır.
Religious epistemology is concerned with one of the central problems in the philosophy of religion, the rationality or justification of religious belief. In this article we have selected four broad epistemological approaches to the justification of religious belief. In another words, we have compared atheistic challenge with three theistic responses to this challenge. The objective of this article is to provide a useful text for students in the philosophy of religion.
Referanslar
- ALSTON William P., Perceiving God: The Epistemology of Religious Experience, (Ithaca: Cornell University Press, 1993).
- ANGELES Peter A. (ed.), Critiques of God: Making the Case againist Belief in God, (New York: Prometheus Books, 1997).
- BEILBY James, Epistemology as Theology: An Evaluation of Alvin Plantinga’s Religious Epistemology, (Cornwall: Ashgate, 2005).
- BUCKLEY Michael J., At the Origins of Modern Atheism, (New Haven: Yale University Press, 1987).
- GASKIN J. C. A. (ed.), Varieties of Unbelief: From Epicurus to Sartre, (New York: Macmillan Publishing Company, 1989).
- GEIVETT Douglas, SWEETMAN Brendan (ed.), Contemporary Perspectives on Religious Epistemology, (New York: Oxford University Press, 1992).
- MARTIN Michael, Atheism: A Philosophical Justification, (Philadelphia: Temple University Press, 1990).
- NASH Ronald H., Faith and Reason: Searching for a Rational Faith, (Grand Rapids: Zondervan, 1988).
- PHILLIPS D. Z., Timothy Tessin (ed.), Philosophy of Religion in the 21st Century, (Hampshire: Palgrave, 2001).
- PLANTINGA Alvin, “Reason and Belief in God”, Faith and Rationality: Reason and Belief in God, ed. Alvin Plantinga, Nicholas Wolterstorff, (Notre Dame: University of Notre Dame Press, 1983), s. 16-93.
- PLANTINGA Alvin, “Reformed Epistemology”, A Companion to Philosophy of Religion, ed. Philip L. Quinn, Charles Taliaferro, (Malden: Blackwell Publishing Ltd., 2005), s. 383-389.
- PLANTINGA Alvin, “Religion and Epistemology”, Routledge Encyclopedia of Philosophy, ed. Edward Craig, (London & New York: Routledge, 1998), s. 209-218.
- POIDEVIN Robin Le, Arguing for Atheism: An Introduction to the Philosophy of Religion, (New York: Routlidge, 1998).
- REÇBER Mehmet Sait, “Plantinga ve Tanrı İnancının Temelselliği”, Felsefe Dünyası, (Ankara: 2004/1), sayı 39, s. 20-41.
- STONE M. W. F., “Philosophy of Religion”, Philosophy 2: Further Through the Subject, ed. A. C. Grayling, (Oxford: Oxford University Press, 1998), s. 267-350.
- WITTGENSTEIN Ludwig, On Certainty, çev. Denis Paul, G. E. M. Anscombe, (Oxford: Blackwell Publishing, 2003).