Şiî Kaynaklarda Şia (İmamiyye) ile Mu’tezile Arasında İttifak ya da İhtilaf Edilen Bazı Kelami Meseleler Üzerine

İslam Düşüncesinin önemli yorumcuları olan kelam okullarının temel düşünce karakterleri, araştırmacıların hep ilgisini çekmiştir. Sistematik ilk kelam okulu diyebileceğimiz Mu’tezile’nin, Abbasîlerin ilk dönemlerindeki nüfuzu malumdur. Şia’nın, kendisini ilk hilafet tartışmalarından beri iktidarın gerçek sahibi olma adına muhalefet olarak gördüğü ve otoritenin ancak nass ile tayin edilmiş İmamlara ait olması gerektiği iddiası da bilinen bir şeydir. Şia’nın siyasi diyebileceğimiz imamet görüşleri dışında, diğer önemli kelamî konulardaki görüşlerinin Mu'tezile ile benzeşmesi, onların ilk sistematik kelam mektebi diyebileceğimiz Mu’tezile’den etkilenip etkilenmedikleri soru-sunu gündeme getirmektedir. Olaya birkaç boyuttan bakmak mümkündür. Tarihsel sürece bakıldığın-da konunun Abbasîler dönemiboyutu vardır. İsnâaşeriyye'nin nass ile tayin olunduklarına inandığı On iki imamın yaşadığı bu dönemde, İmamların taraftarları ile Mu’tezilî alimler arasındaki ilişkiler boyutu vardır. On iki imam çerçevesinde ele alınması gerekli boyut vardır. Şiî Büveyhî Devleti döne-minde Mu’tezile’nin hem baş vezirlik, hem de baş kadılık gibi önemli siyasî ve İlmî mevkilerde bulunmasının getirdiği Şiî-Mu’tezilî birlikteliği boyutu vardır.